Sipahi oyuncuları, Türk tiyatro tarihinin önemli bir parçası olan, 19. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı ordusunda görev yapan askerlerden oluşan bir tiyatro topluluğudur. Sipahi oyuncuları, hem askeri hem de sivil hayatta tiyatro oyunları sergileyerek, Türk tiyatrosunun gelişimine katkıda bulunmuşlardır.
Sipahi oyuncularının kuruluşu ve gelişimi nasıldır?
Sipahi oyuncularının kuruluşu, 1867 yılında Paris’te düzenlenen Dünya Sergisi’ne katılan Osmanlı ordusunun Fransız tiyatrosu ile tanışmasıyla başlar. Sergide izledikleri oyunlardan etkilenen bazı subaylar, dönüşte kendi aralarında tiyatro oyunları oynamaya başlarlar. Bu subaylar arasında en önemlisi, daha sonra Sipahi Oyuncuları’nın kurucusu ve lideri olacak olan Yüzbaşı İsmail Hakkı Bey’dir .
İsmail Hakkı Bey, 1869 yılında İstanbul’da bir tiyatro salonu kiralayarak, ilk resmi oyununu sahnelemiştir. Oyunun adı "Şair Evlenmesi"dir ve Moliere’in “Le Mariage Forcé” adlı eserinin Türkçe uyarlamasıdır . Bu oyun büyük ilgi görür ve İsmail Hakkı Bey’in ününü arttırır. İsmail Hakkı Bey, daha sonra kendi yazdığı veya çevirdiği pek çok oyunu sahnelemeye devam eder. Bu oyunlar arasında en ünlüleri “Zor Nikah”, “Keloğlan”, “Köse Kahya” ve “Hacivat ile Karagöz” gibi komedi türündeki eserlerdir.
İsmail Hakkı Bey, tiyatro oyunlarına hem kendisi hem de arkadaşları olan diğer subaylar rol alır. Bu subaylara Sipahi Oyuncuları adı verilir. Çünkü çoğu sipahi rütbesindedir ve üniformalarıyla sahneye çıkarlar . Sipahi Oyuncuları, hem askeri hem de sivil hayatta tiyatro oyunları sergilerler. Askeri okullarda, sarayda, kışlalarda, kulüplerde ve tiyatro salonlarında pek çok gösteri yaparlar. Hem halktan hem de devletten büyük destek görürler. Özellikle Sultan Abdülaziz ve Sultan II. Abdülhamid dönemlerinde Sipahi Oyuncuları’nın koruyucusu ve hamisi olurlar .
Sipahi Oyuncuları’nın önemi ve etkisi nedir?
Sipahi Oyuncuları, Türk tiyatro tarihinin önemli bir parçasıdır. Çünkü onlar, Türk tiyatrosunun Batılılaşma sürecine öncülük etmişlerdir. Batılı tiyatro eserlerini Türkçeye çevirerek veya uyarlayarak Türk seyircisine tanıtmışlardır. Ayrıca kendi yazdıkları veya derledikleri eserlerle de Türk kültürüne uygun bir tiyatro anlayışı geliştirmişlerdir .
Sipahi Oyuncuları, aynı zamanda Türk tiyatrosunun kurumsallaşmasına da katkıda bulunmuşlardır. Kendilerine ait bir tiyatro salonu, bir repertuar, bir oyuncu kadrosu, bir yönetim ve bir seyirci kitlesi oluşturmuşlardır. Tiyatro eğitimi vererek yeni oyuncular yetiştirmişlerdir. Tiyatro eleştirisi yaparak tiyatro sanatının gelişimine ışık tutmuşlardır. Tiyatro dergileri çıkararak tiyatro kültürünü yaymışlardır .
Sipahi Oyuncuları, hem askeri hem de sivil hayatta tiyatro oyunları sergileyerek, toplumun tiyatroya ilgisini ve sevgisini arttırmışlardır. Hem eğlendirmiş hem de eğitmişlerdir. Hem güldürmüş hem de düşündürmüşlerdir. Hem milli hem de evrensel değerleri sahneye taşımışlardır .
